همه ما می دانیم که خورشید از سمت شرق طلوع و به سمت غرب، غروب می کند ولی مکان قرارگیری خورشید در آسمان در طول فصول مختلف و در واقع روزهای مختلف سال متفاوت می باشد. بنابراین باید رفتار حرکتی خورشید را به عنوان یک الزام بشناسیم تا بیشترین جذب انرژی تابشی را از این منبع عظیم خدادادی داشته باشیم.
از آنجایی که کشور ما در نیمکره شمالی کره زمین واقع شده است برای اینکه بیشترین جذب انرژی از تابش خورشید بر روی پنل را داشته باشیم، جهت نصب پنل خورشیدی رو به جنوب جغرافیایی می باشد، حال سوال مطرح می شود رو به جنوب مطلق جغرافیایی، جنوب شرقی و یا جنوب غربی؟ بیشترین مقدار تابش خورشیدی همواره در ظهر خورشیدی رخ می دهد برای اینکه در ظهر خورشیدی تابش خورشیدی بر پنل عمود باشد، پنل بایستی رو به جنوب مطلق جغرافیایی نصب شود.
آزیموث چیست؟
اگر بخواهیم به زبان ساده و نه بر مبنای علم نجوم معنای آن را بگوییم می توان گفت که آزیموت زاویه انحراف از جنوب مطلق جغرافیایی است. بدین معنا که زمانی که می گوییم آزیموث صفر درجه می باشد یعنی جهت ما جنوب مطلق جغرافیایی است. وقتی می گوییم آزیموث منفی 10 درجه است یعنی 10 درجه به سمت جنوب شرقی و وقتی می گوییم آزیموث مثبت 10 درجه است به معنای 10 درجه به سمت جنوب غربی خواهد بود، البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بدانید، بعضی از منابع علمی ، زاویه انحراف از شمال مطلق جغرافیایی را آزیموث می دانند که این مورد باید در رفرنس مربوطه ذکر گردد.
برای مثال در طراحی سیستم های خورشیدی با نرم افزار PVsyst، وقتی می خواهیم جهت پنل های خورشیدی را رو به جنوب مطلق جغرافیایی در نظر بگیریم، آزیموث را روی 0 درجه می گذاریم، چون در این نرم افزار، آزیموت یعنی اختلاف زاویه با محور جنوب . اما در نرم افزار PVsol آزیموث را 180 در نظر می گیریم، چون در این نرم افزار اختلاف زاویه با محور شمالی بعنوان آزیموث در نظر گرفته شده است.
شکل زیر قسمتی از محیط نرم افزار PVsyst را نشان می دهد که طبق شکل Azimuth را برای پروژه خود روی صفر در نظر گرفتیم، در واقع سمت پنل های خورشیدی به سمت جنوب مطلق جفرافیایی می باشد تا ببشترین دریافتی تابش از خورشید را داشته باشیم.
در بعضی پروژه ها، سمت پنل های خوررشیدی را نمی توان دقیقا به سمت جنوب مطلق جغرافیایی یا آزیموت (Azimuth) را صفر درجه گرفت، چون موانع روبرو ایجاد سایه می کنند، در اینگونه مواقع سمت پنل های خورشیدی را 10 تا 20 درجه به سمت جنوب شرقی یا جنوب غربی متمایل می کنیم تا سایه بر روی پنل های خورشیدی ایجاد نشود.
روش های تعیین سمت جنوب مطلق جغرافیایی
• به صورت دستی
• وب سایت های اینترنتی به صورت آنلاین
• اپلیکیشن های موبایل
فرض کنید در نقطه ای قرار گرفته اید و می خواهید در آنجا پنل خورشیدی نصب کنید، جنوب مطلق جغرافیایی را چگونه می یابید؟ آیا باید از قطب نما استفاده کرد؟ همواره در نظر داشته باشید که قطب نما جنوب مغناطیسی زمین را نشان می دهد که با جنوب مطلق جغرافیایی متفاوت است. برای تعیین جهت جنوب مطلق جغرافیایی می توانید از اپلیکیشن های مختلف تلفن های همراه و یا Google Map و یا سایر نرم افزارهای مشابه بهره ببرید.
برای تعیین سمت جنوب مطلق جغرافیایی به صورت دستی، به روش شکل زیر عمل می کنیم، به این صورت که عقربه کوچک ساعت را به سمت خورشید می گیریم، آنگاه نیم ساز زاویه ای که عقربه کوچک با ساعت 12 می سازد، به ما جهت جنوب را نشان می دهد و جهت مخالف نیز شمال می باشد.
نکات زیر را برای استفاده از روش فوق مدنظر داشته باشید :
- این روش برای کشورهایی است که در نیم کره شمالی قرار دارند، از جمله کشورمان ایران ،برای کشورهایی که در نیم کره جنوبی قرار دارند، جهت شمال و جنوب بالعکس می باشند.
- این روش در زمستان بین ساعت 10 الی 14:30 و در تابستان از ساعت 9:00 الی 17:00 درست عمل میکند هر چه زمان به سمت اواسط روز نزدیک تر شویم جهت نمایش جنوب دقیق تر خواهد بود.
- اگر در 6 ماهه از سال به سر می بریم که ساعت رسمی کشور یک ساعت به جلو برده شده است، باید نیم ساز بین عقربه کوچک و ساعت 13 را به عنوان جهت جنوب جغرافیایی در نظر بگیریم.
- باید دانست که روش فوق تقریبی می باشد و بصورت دقیق نمی باشد، برای تعیین دقیق جهت جنوب جغرافیایی باید از ابزارهای آنلاین استفاده کرد.
